Integracja sensoryczna

TERAPIA

Głównym zadaniem jest dostarczanie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych, głównie przedsionkowych, dotykowych i proprioceptywnych w taki sposób, aby dziecko odpowiedziało reakcją (czynnością) poprawiającą integrację tych bodźców. Ćwiczenia sprawiają, że poprawia się koordynacja wzrokowo – ruchowa, sprawność manualna, orientacja w schemacie ciała i percepcja wzrokowo – przestrzenna. Dzieci zaczynają lepiej skupiać uwagę, rozwija się ich samodzielność, poczucie pewności siebie i własnej wartości. 

Terapia integracji sensorycznej prowadzona jest w formie zabawowej. Odbywa się w sali wyposażonej w odpowiedni sprzęt.

Twórczynią teorii integracji sensorycznej jest amerykańska terapeutka JeanAyres, która określa integrację sensoryczną jako proces, wspierający całe zachowanie człowieka i wszystkie czynności jakie ten człowiek wykonuje.   

Wszystkie informacje odbierane ze świata docierają do nas poprzez zmysły. Odbierane przez nie bodźce docierają do ośrodkowego układu nerwowego niosąc informacje o otaczającym nas świecie, pozwalają poznawać go i uczyć się właściwego reagowania na cechy i wymagania środowiska, w którym żyjemy.

Poszczególne zmysły: wzrok, słuch, smak, powonienie, dotyk i narząd równowagi bardzo różnią się od siebie. Mają one charakterystyczne receptory, które są wrażliwe na określony typ bodźców. Bodźce dochodzące z nich do kory mózgowej, odczuwane są jako specyficzne wrażenia: światła, dźwięku, zapachu, dotyku czy położenia ciała i ruchów przez nie wykonywanych. 

Aby dziecko mogło prawidłowo funkcjonować, wszystkie zmysły muszą prawidłowo działać i harmonijnie ze sobą współpracować. Mózg musi sobie radzić z napływem bodźców, w prawidłowy sposób je integrować i przetwarzać, dostarczając człowiekowi dokładnej informacji o nim samym i otaczającym świecie.

Wg Ayres u podstaw rozwoju integracji zmysłowej leżą trzy najwcześniej dojrzewające, podstawowe układy zmysłów: przedsionkowy, proprioceptywny (czucia głębokiego) i dotykowy. To one stanowią bazę, która wraz z rozwojem nadaje kształt rozwojowi dziecka.

I. Układ przedsionkowy (inaczej zmysł równowagi)

Narząd przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym i dostarcza nam informacji na temat siły grawitacji oraz ruchu. Pomaga w prawidłowym odbiorze wrażeń przez inne systemy sensoryczne (wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny).

Układ przedsionkowy odpowiada za:

• Odbieranie informacji związanych z działaniem siły grawitacji
• Napięcie mięśniowe
• Ruch i równowagę
• Koordynację ruchową
• Utrzymanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głowy
• Planowanie ruchu
• Bezpieczeństwo emocjonalne
• Funkcjonowanie społeczne
• Ma wpływ na rozwój mowy
• Wpływa na autonomiczny układ nerwowy (przewód pokarmowy, odruch wymiotny)

II. Układ proprioceptywny

Propriocepcja dostarcza wrażeń z mięśni i stawów. Informuje mózg o położeniu ciała, , jego poszczególnych części oraz tym jakie ruchy wykonuje. Zmysł propriocepcji ściśle związany jest ze zmysłem dotyku i układem przedsionkowym.Układ proprioceptywny odpowiada za: 

• Poczucie ciała, odczuwanie ciężaru i poszczególnych jego części w przestrzeni
• Poruszanie poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku
• Swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych 
• Percepcję kształtów drobnych przedmiotów
• Percepcję położenia narządów jamy ustnej podczas mówienia
• Świadomość ciała

III. Układ dotykowy 

Ma receptory umiejscowione na skórze i na jej powierzchni, odbierające wrażenia lekkiego i głębokiego dotyku, nacisku, ciepła, zimna, bólu.

Zmysł dotyku ma wpływ na:

• Poznawanie swojego ciała
• Wczesne poznawanie przedmiotów
• Rozwój emocjonalny
• Różnicowanie bodźców dotykowych
• Rozpoznawanie przedmiotów bez pomocy wzroku
•   Umiejętności szkolne

U większości osób proces integracji sensorycznej przebiega automatycznie umożliwiając  odpowiednie reakcje do wymogów otoczenia i warunkuje prawidłowy rozwój sensomotoryczny.